STUDIUM HISTORYCZNO LITERACKIE - STANISLAW PIETAK

UWAGA- JEŚLI W PARAMETRACH SĄ RÓZNICE DATY, STRON, WYDAWNICTWA ITP. PATRZ ZAWSZE NA OPIS AUKCJI ON JEST NAJWAŻNIEJSZY.

Autor

Mieczysław Dąbrowski

Tytuł:

Stanisław Piętak

Studium historyczno-literackie

Rok wydania: 1977

Nakład: 3250 egz.

stron: 272

Okładka, oprawa: Miękka

Stan i inne informacje: Db, pieczątki

OPIS:

Stanisław Piętak urodził się i dzieciństwo spędził w Wielowsi pod Sandomierzem. Dzięki zapewne niemałemu wysiłkowi rodziny udało mu się nie tylko skończyć gimnazjum, lecz i Uniwersytet (polonistykę) w odległej Warszawie. Był jednym z najciekawszych poetów młodego pokolenia przed wojną. I najwybitniejszym z nurtu wiejskiego po wyzwoleniu. Początkowo związany był z Awangardą krakowską, później z tzw. drugą – czechowiczowską (przypada to na środek lat trzydziestych, kiedy był jednym z głównych mieszkańców głośnego w literaturze „wspólnego pokoju”) znanego mojemu pokoleniu z licznych pogawędek, wspomnień pisanych i powieści autobiograficznych, jak Wspólny pokój Zbigniewa Uniłowskiego czy Cyganeria Wacka Mrozowskiego. Mieszkali w nim i nie gardzili alkoholem zarówno awangardyści, jak „kwadryganci”. Skłoni go byliśmy jednak raczej widzieć w kręgu autentystów Stanisława Czernika – z czym on się sam zresztą osobiście nie zgadzał, choć o przynależności do nurtu decyduje tematyka i poetyka wierszy, a nie kapryśna wola autora. Wybitny poeta piszący wierszem i prozą o zapamiętanej wsi z dzieciństwa i czasów parobczańskich, laureat Nagrody Młodych za tom wierszy Przymierze z nowymi laty oraz Polskiej Akademii Literatury za autobiograficzną, poniekąd liryczną powieść Młodość Jasia Kunefała. Bohaterem jest raczej alter ego poety, a autor sięgał jeszcze dwukrotnie do tego tematu: bohater i toż samo środowisko z upływem lat. Piętak jest autorem ostatnich bodaj poematów – utworów fabularnych pisanych nieregularnym wierszem – jeśli nie liczyć Pieśni o ojczyźnie Makuszyńskiego i Kwiatów polskich Tuwima.

Piętak, co na ogół różniło go od awangardystycznej cyganerii, dużą wagę przykładał do schludnego ubioru. Był przystojny, miał duże oczy, piękne, przyjaźnie patrzące – jeśli akurat nie popadł w zły humor, do czego miał też skłonności – i zupełnie niechłopską, gładką cerę. Na spotkaniach mówił swoje wiersze z pamięci, nigdy nie czytał (co różniło go od większości polskich kolegów, uważających mówienie z pamięci za umiejętność urągającą powadze wiersza i zwyczaj radziecki). Piętak wydobywał ze swoich wierszy pastelową miękkość. Na jego twarzy pojawiało się wtedy nierobione wzruszenie. Po dojściu frazy poetyckiej do kropki podnosił zwykle oczy w górę. Przypominało to poniekąd zachowanie się ptaka po wypiciu krzyny wody. Uśmiechał się też całą twarzą, nie tylko rozchyleniem warg. To był ten Staś Piętak lubiany przez nas wszystkich, i jakże bym chciał, żeby to był Piętak jedyny.

Po ucieczce Niemców z tzw. Polski Lubelskiej (bodaj do Wawra) Piętak przez krótki czas przebywał w Lublinie, a od następnego roku w Krakowie, od początków 1947 r. w Łodzi, gdzie znalazł oparcie w Tygodniku Literacko-Społecznym „Wieś”. Na krótko przedtem powołał do życia Oddział Wiejski Związku Literatów Polskich i został jego prezesem. Oddział skupiał, oprócz pisarzy i poetów, inteligentów wywodzących się ze wsi, również poetów ludowych i gawędziarzy, których zdecydowanie należało zaliczyć do folkloru. Z ramienia Oddziału Wiejskiego doszli do „Wsi” m.in. Piętak jako zastępca naczelnego, Ozga-Michalski (późniejszy członek Rady Państwa), Jan Morton i Jan Kubisz (zapomniany dziś poeta ze Śląska Zaolziańskiego), wreszcie drugi zastępca, Leonard Sobierajski, też polonista z byłego „Pionu”, radykał społeczny. Ponadto Tadeusz Peiper, Zygmunt Kałużyński, Stefan Lichański, wreszcie Jażdżyński, piszący te słowa, i młodzi poloniści – Maria Janion i Maria Żmigrodzka. Z czasem doszła jeszcze Anna Kamieńska.

Zespół i aktyw ciągnęli kołdrę pisma w dwie przeciwne strony: pochwała tradycyjnej kultury ludowej i – przeciwnie – wsi w drodze do umiastowienia. Doszło do „wojny na górze”. Prezes Oddziału Wiejskiego z naczelnym stłukli się podobno po mordach. Nastąpił rozłam: tradycjonaliści opuścili „Wieś” z podniesionymi głowami. (...)

Kilka słów o autorze:

Dąbrowski Mieczysław, ur. 16.5.1947, literaturoznawca, specjalność: historia literatury polskiej i komparatystyka. W latach 1965-1970 studiował polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim, po studiach został pracownikiem naukowo-dydaktycznym na Wydziale Polonistyki, gdzie pracuje do dnia dzisiejszego. Tu uzyskał wszystkie stopnie naukowe: magistra w 1970 r., doktora w 1975 r., doktora habilitowanego w 1988 r., tytuł naukowy profesora (tzw. profesor belwederski) otrzymał w 2002 r. Od 1997 roku jest profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Warszawskiego. Kierownik Zakładu Literatury XX wieku w Instytucie Literatury Polskiej UW w latach 2001-2005, obecnie dyrektor Instytutu Literatury Polskiej. Kierownik Pracowni do badań nad kulturą literacką mniejszości narodowych w Polsce. Jako lektor języka i kultury polskiej nauczał na uniwersytetach w Getyndze (1975-1977), w Coal Mining Management College w Pekinie (1987-1989), w Instytucie Slawistyki w Tybindze (1990-1994), jako Gastprofessor wykładał literaturę polską na uniwersytecie w Heidelbergu w semestrze zimowym 1996/97 i letnim 2000 r. W celach studialnych, konferencyjnych i wykładowych przebywał na uniwersytecie wiedeńskim, obu berlińskich, uniwersytecie w Saarbrücken (kilkakrotnie), Bonn, Pradze, Brnie, Debreczynie, Budapeszcie, Mińsku, Drohobyczu, Lwowie, Neapolu i in. W latach 1993-1995 korzystał z grantu naukowego Uniwersytetu Środkowoeuropejskiego w Pradze (rezultatem jest książka pt. Dekadentyzm współczesny.), a w roku akad. 1997/98 z grantu dydaktycznego Open Society Institute w Budapeszcie.

Zajmuje się historią literatury i kultury polskiej w kontekście światowym, ostatnie jego prace koncentrują się wokół takich kategorii, jak: historia idei, "długie trwanie", inter-, trans- i wielokulturowość, tożsamość kulturowa i etniczna, inność, obcość, e/migracyjność, postkolonialne spojrzenie na literaturę, zagadnienia mowy i pisma, pogranicza i stereotypy kulturowe, transgresja, antropologia literatury, podmiotowość, epistemologia literacka, komparatystyka, tradycja żydowska w Polsce, dekadentyzm, awangarda, modernizm literacki, postmodernizm i ponowoczesność itp. Tych zagadnień dotyczą jego prace z ostatniej dekady.

Opublikował 9 książek własnych, kilkadziesiąt artykułów naukowych w pismach polskich i zagranicznych oraz wiele tekstów w pracach zbiorowych, omówień encyklopedycznych, artykułów popularno-naukowych i recenzji. Wypromował dwóch doktorów, jest promotorem sześciu następnych rozpraw doktorskich. Brał udział w kilkunastu konferencjach krajowych i międzynarodowych.