KSZTALCENIE NAUCZYCIELI 1918-1939 - LUBLIN KSIĄŻKA

UWAGA- JEŚLI W PARAMETRACH SĄ RÓZNICE DATY, STRON, WYDAWNICTWA ITP. PATRZ ZAWSZE NA OPIS AUKCJI ON JEST NAJWAŻNIEJSZY.

AutorJerzy DoroszewskiTytułZakłady Kształcenia nauczycieli w Województwie Lubelskim w latach 1918-1939Rok wydaniaWydawnictwoilustracje zdjęcia rysunkiStronOkładka, oprawaStan i inne informacje1999LTNtak178MiękkaNOWAOpis

Dotychczasowy stan badań szczegółowych poszerzony o literaturę ogólniejszą stworzył podstawę do zrozumienia kierunków rozwoju zakładów kształcenia nauczycieli na Lubelszczyźnie. Zostały one wzbo­gacone o materiały źródłowe, głównie akty normatywne i decyzje ad­ministracyjne podejmowane przez szkolną administrację centralną jak też terenową tj. Kuratorium Okręgu Szkolnego Lubelskiego.

Wiele informacji zawartych zostało w materiałach statystycznych zarówno ogólnokrajowych jak też odpowiednich szkół. Pozwalają one na ilustrację problemów tyczących zespołów nauczycielskich czy spo­łeczności uczniowskiej. Nieocenione okazały się wszelkiego rodzaju wspomnienia i sprawozdania czynione przede wszystkim przez na­uczycieli pracujących w szkołach pedagogicznych. Niezależnie od swego autentyzmu wnoszą one informacje o podejmowanych działa­niach, pokazują codzienność szkolną i charakteryzują w sposób bez­pośredni specyfikę tego szkolnictwa.

W sferze szczególnych zainteresowań autora znajdowały się ma­teriały źródłowe, które w dotychczasowej literaturze historycznej nie były wykorzystywane w sposób dostateczny. Należy jednak zaznaczyć, że zasoby archiwalne odnoszące się do omawianego zagadnienia są nader skromne. Ogromne zniszczenia, jakie miały miejsce podczas ostatniej wojny nie ominęły również szkolnictwa pedagogicznego. Spośród wszystkich seminariów nauczycielskich jakie istniały na Lu­belszczyźnie tylko Państwowe Seminarium Nauczycielskie w Leśnej Podlaskiej zachowało swoją dokumentację. Zgromadzone zbiory w radzyńskim oddziale terenowym Wojewódzkiego Archiwum Państwo­wego w Lublinie posiadają wartość nieocenioną. Zostały one zauwa­żone przede wszystkim przez popularyzatorów wiedzy historycznej odnoszącej się do dziejów Podlasia. W zasobach lubelskiego Archi­wum Państwowego zgromadzono fragmenty archiwaliów Prywatnego Seminarium dla Wychowawczyń Przedszkoli Marii Papiewskiej oraz Państwowego Pedagogium im. E. Estkowskiego w Lublinie. Zawie­rają one przede wszystkim dokumentację dotyczącą społeczności ucz­niowskiej w tych zakładach. Dzięki nim można było odtworzyć roz­miary prowadzonej pracy, ukazać skład społeczny i narodowościowy słuchaczy. Mimo swej skromności, archiwalia te pozwoliły na znaczne wzbogacenie, a przede wszystkim uszczegółowienie niektórych pro­cesów charakterystycznych dla obu omawianych szkół.

* * *

Zamierzeniem autora było przedstawienie w prezentowanej pracy pełnego stanu szkolnictwa pedagogicznego na Lubelszczyźnie w latach

II Rzeczypospolitej. Jego rozwój odbywał się na zasadach obowią­zujących w całym kraju, ale zawierał istotne elementy indywidualne. Konstrukcję opracowania dostosowano do logicznego usytuowania (lo­kalizacji) odpowiednich typów szkół. Do szkolnictwa pedagogicznego zaliczono preparandy nauczycielskie, co może budzić pewne wątpli­wości. Nie spełniały one wymogów przewidzianych dla szkół peda­gogicznych, programowo bowiem były równoważne z ostatnimi kla­sami szkoły powszechnej. Ich swoistość polegała na ścisłym związku z tym szkolnictwem. Przygotowywały one wyłącznie kandydatów do zawodu nauczycielskiego dzięki stosowaniu określonych ułatwień przy podjęciu dalszej nauki w seminariach. Najobszemiej potrakto­wane zostały problemy dotyczące rozwoju i funkcjonowania semi­nariów nauczycielskich. Szkoły te odegrały podstawową rolę w kształ­ceniu kadr nauczycielskich. Zaprzestały swojej działalności właściwie w przededniu wybuchu wojny. Powołane w ich miejsce licea peda­gogiczne pozostawały ciągle na etapie organizacji, a swoją pracę mu­siały przerwać w czasie okupacji niemieckiej i nie zdołały wypuścić pierwszych absolwentów.

Oddzielnego omówienia wymagają zakłady kształcące nauczycieli z kwalifikacjami specjalistycznymi. Ich liczba nie była duża, ale ze względu na realizowany program naukowy i stan organizacyjny w sposób wyraźny odbiegały od innych szkół pedagogicznych. Odegrały one znaczącą rolę w przygotowaniu kadr dla szkolnictwa powszech­nego o możliwie najwyższych ówcześnie kwalifikacjach zawodowych.

Wszystkie szkoły pedagogiczne spełniały wielorakie funkcje w swo­ich środowiskach. Zawsze stanowiły centra miejscowego życia umy­słowego i odgrywały rolę ośrodków kulturotwórczych, szczególnie w małych miejscowościach. Tę ich rolę doceniano już wtedy. Na znacz­niejszą uwagę zasługują także i obecnie, przy zachowaniu pewnego dystansu czasowego. Podobne odniesienia należy zachować również do nauczycieli pracujących w tym szkolnictwie. Niezależnie od wyso­kich kwalifikacji zawodowych wielu z nich zaliczyć trzeba do zna­czących osobowości. Swoją indywidualność uwidoczniali w różnych sferach życia społecznego. Dokonania niektórych z nich uwidocznione zostały w zamykającej części biograficznej.

spis treści lub fragment

WStęp :

I. Preparandy nauczycielskie Y.

II. Średnie szkoły pedagogiczne . 2

1. Seminaria nauczycielskie 2

2. Licea pedagogiczne . 5

3. Seminaria dla wychowawczyń przedszkoli . 6

III. Szkoły pedagogiczne kształcące nauczycieli z kwalifikacjami specja-

listycznymi . 7

1. Państwowe Pedagogium im. Ewerysta Estkowskiego 7

2. Wyższy Kurs Nauczycielski 8

3. Korespondencyjny Wyższy Kurs Nauczycielski 9

IV. Działalność szkół i nauczycieli szkolnictwa pedagogicznego na rzecz

kulturalnego oraz umysłowego Lubelszczyzny w latach 1918-1939 9

V. Zasłużeni dla szkolnictwa pedagogicznego na Lubelszczyźnie. . 12

1. Antoni Dryja 13

2. Wiktor Helman 13

3. Kazimierz Andrzej Jaworski. 13

4. Teofil Adam Koziara . 13

5. Antoni Kozłowski . 13

6. Bronisław Lubicz-Nycz 13

7. Stanisław Malik 14

8. Józef Rudolf Maź . 14

9. Jadwiga Młodowska . 14

10. Maria Papiewska . 14

11. Ludwik Pawłowski 14

12. Halina Joanna Rogińska . 14

13. Bronisław Szwarczyk . 15

14. Franciszek Wojnar . 15

Zakończenie . 15

Bibliografia . 15

Zusammenfassung . 16

Indeks nazwisk . 17