EDMUN KEAN - OGIEN Z NIEBIOS - 1787-1833 - KSIĄŻKA

UWAGA- JEŚLI W PARAMETRACH SĄ RÓZNICE DATY, STRON, WYDAWNICTWA ITP. PATRZ ZAWSZE NA OPIS AUKCJI ON JEST NAJWAŻNIEJSZY.

OPIS

AutorRaymund Fitz SimonsTytuł

Edmund Kean

Ogień z niebios

Rok wydaniaWydawnictwoilustracje zdjęcia rysunkiStronOkładka, oprawaStan i inne informacje1981PIWtak221Twarda + obwolutaDb+, pieczątkiOpis

Raymund Fitz Simons interesuje się od dawna dziejami życia kulturalnego Anglii w wieku XIX, a zwłaszcza teatrem tej epoki. NApisana przez niego biografia Edmunda Keana, książka niezwykle barwna, posiada wiele zalet: oprócz przedstawienia historii życia bohatera, samej w sobie malowniczej, dramatycznej i niekonwencjonalnej, pełnej wzlotów i upadków, nędzy i bogactwa, wielkoduszności i podłości, najwyższych osiągnięć artystycznych, a potem pustki i bezwładu, maluje też obraz panujących wówczas obyczajów teatralnych. Pokazuje więc, z jednej strony, hegemonię gwiazdora w zespole (wpływ na wybór sztuk wyłącznie ze względu na odpowiednie dla niego role, odsuwanie aktorów wyróżniających się talentem, zupełne nieliczenie się z resztą trupy czy planami dyrekcji), a z drugiej - całkowite uzależnienie tegoż gwiazdora od widzimisię wszechwładnej publiczności, która może swym zachowaniem uniemożliwić mu występy, a w konsekwencji doprowadzić nawet do psychicznej ruiny.

Znajdziemy w książce wiele interesujących przekazów historycznych, a także liczne portrety ówczesnych osobistości ze świata literatury i teatru, m.in. lorda Byrona, Thomasa Moore'a, aktorów Johna Philipa Kemble'a i Williama Macready'ego, a także innych osób z kręgu Keana, nie znanych szerzej, ale ważnych dla historii angielskiego teatru.

[Państwowy Instytut Wydawniczy, 1981]

Edmund Kean

(1787-1833) jeden z największych aktorów tragicznych w Anglii, słynny odtwórca ról szekspirowskich. W wieku 15 lat stanął na scenie występując w grupie Samuela Jerrolda. Za 10 szylingów tygodniowo grał we wszystkim - począwszy od pantomimy, a skończywszy na tragediach. Dziesięcioletnie doświadczenia zdobyte na prowincji pomogły mu podbić londyńską publiczność w 1814 r. Z powodzeniem występował w Londynie, dwukrotnie odbył tournee po Stanach Zjednoczonych. Jego zarobki sięgnęły 10 tysięcy funtów rocznie. Sytuacja zmieniła się radykalnie na początku lat 20. W 1822 r. rozpadło się jego małżeństwo, nagonkę prasową na Keana rozpoczęło oskarżenie aktora o cudzołóstwo z żoną radnego Londynu. Ekscentryczny styl życia, skłonność do alkoholu sprawiły, że ludzie wychodzili na ulicę demonstrować przeciwko Keanowi. Schorowany i pogrążony w myślach samobójczych ostatni raz wystąpił na scenie teatru Covent Garden w 1833 r. Grał Otella, w roli Jago partnerował mu syn – Charles. Podczas przedstawienia Kean zasłabł. Zmarł kilka tygodni później. Z jego wielkiej fortuny nie zostało nic.

ciekawostki

Nowy teatr potrzebował nowego aktora, melodramat i tragedia romantyczna wymagały nowego aktorstwa, innego niż to, o którym kilkadziesiąt lat wcześniej pisał Diderot – że ma być nie emocjonalne, kontrolowane przez rozum. I na szczęście taki romantyczny aktor pojawił się - w 1814 r. przyjechał do Londynu z prowincji. Był niski i miał ochrypnięty głos, a jednak to o nim mówiono potem, że był „Byronem sceny”, teatralnym geniuszem zrodzonym niczym Atena z głowy teatralnego Zeusa, że oglądać jego grę to jak czytać Shakespeare’a w świetle błyskawic. Edmund Kean stał się bożyszczem romantycznego teatru.

W 1814 r. w londyńskim teatrze Drury Lane Kean zagrał serie ról w sztukach Shakespeare’a. Zaczął 26 stycznia grając Shylocka w „Kupcu weneckim”. W Drury Lane, najstarszej scenie Londynu, która w swoich początkach była areną walk kogutów, a od drugiej połowy XVII w. pyszniła się już funkcją oficjalnej sceny Teatru Królewskiego, nie było dotąd większego wydarzenia niż popisy Keana.

W „Kupcu weneckim” aktor objawił się widowni w czarnej brodzie zamiast w tradycyjnej – czerwonej. W Anglii przyjęło się grać niektóre postacie z repertuaru Shakespeare’a w skonwencjonalizowanym kostiumie – jedną z nich był właśnie Shylock. Kean wystąpił bez peruki, z rzeźnickim nożem w garści. W jego interpretacji żydowski kupiec stał się ucieleśnieniem diabelskiego lichwiarstwa, wstrząsającym portretem człowieka opanowanego przez mamonę.

Po Shylocku Kean zagrał jeszcze m.in. Otella, Ryszarda III, Hamleta. Jego aktorstwo oparte było na ekspresji. Wywiedziony z melodramatu sposób gry wymagał żywej gestykulacji, łamania fraz, głosu operującego od piano po forte. Wszystko to potrafił Kean. Nie był scenicznym wariatem. Przejmujące spojrzenie, nagłe zmiany nastrojów i wulkaniczne wybuchy uczuć zawdzięczał nie tylko wrodzonej pobudliwości i magnetyzmowi, którym oddziaływał na ludzi także poza sceną, ale przede wszystkim zawrotnej technice aktorskiej.

Jednak nie wszystkim jego popisy przypadły do gustu. Ówczesny znawca Shakespeare’a Ludwig Tieck, narzekał na przykład, że Kean „kawałkuje swoje role przez zbyt pospieszną i nierówną grę”. Gdybyśmy dziś zobaczyli Keana na scenie, nie moglibyśmy pewnie znieść jego widoku. Cóż, był to idealny aktor na swoje romantyczne czasy. Zresztą wizja romantycznego aktorstwa ścigała niektórych jeszcze wiek później. Bertold Brecht w Werblach w nocy napisał: „nie wybałuszać tak romantycznie gał”.