DYPLOMACJA POLSKA 1788-1792 - NOWA - KSIĄŻKA

UWAGA- JEŚLI W PARAMETRACH SĄ RÓZNICE DATY, STRON, WYDAWNICTWA ITP. PATRZ ZAWSZE NA OPIS AUKCJI ON JEST NAJWAŻNIEJSZY.

OPIS

AutorMaciej KucharskiTytułDziałalność dyplomacji polskiej w Berlinie w latach 1788-1792Rok wydaniaWydawnictwoilustracje zdjęcia rysunkiStronOkładka, oprawaStan i inne informacje2000WUŚ-146MIĘKKANOWAOpis

Ze wstępu :

„ Epoka Sejmu Czteroletniego przyniosła ilościowy i jakościowy rozwój polskiej służby dyplomatycznej.

W latach 1789—1791 powstały nowe posel­stwa w Sztokholmie, Kopenhadze, Dreźnie, Hadze i Madrycie.

Została pod­niesiona ranga już istniejących placówek. Zanim jeszcze rozpoczęła się reforma służby

zagranicznej Rzeczypospolitej, przed polską dyplomacją stanęły nowe zadania.

Po wieloletniej przerwie Polska zaczynała prowadzić samodzielną politykę zagraniczną.

Służba dyplomatyczna musiała nie tylko dostarczyć władzom Rzeczypospolitej informacji o sytuacji politycznej

w Europie, nie­zbędnych do podejmowania decyzji o środkach realizacji polskich celów politycznych,

ale również prowadzić zlecone przez sejm i króla negocjacje.

Szczególna rola przypadła polskiemu poselstwu w Berlinie. Przymierze z Prusami było wszak przez cały okres

Sejmu Wielkiego podstawą polityki zagranicznej Sejmu i według stronnictwa patriotycznego miało być oparciem

dla wewnętrznych reform Rzeczypospolitej.

Przywódcy opozycji magnackiej już latem 1788 r. składali Fryderykowi Wilhelmowi II propozycje współpracy

ukierunkowanej na usunięcie rosyjskiej dominacji w Polsce.

Przez następne cztery lata polskie elity polityczne nie znalazły alternatywy dla tej koncepcji politycznej.

Fiasko misji Ignacego Potockiego w Berlinie w czerwcu 1792 r., aby skłonić króla pruskiego do realizacji

zobowiązań sojuszniczych obrony Rzeczypospolitej przed rosyjską agresją, przyniosło kres

niepodległościowych aspiracji Sejmu Wielkiego..."

W odniesieniu do 1788 r. trzeba poprzestać na obszernej korespondencji rezydenta polskiego w Berlinie ze Stanisławem Augustem . Tekst części not dyplomatycznych złożonych przez postów polskich w Berlinie i pruskich odpowiedzi na nie znajduje się w osobnym fascykule Archiwum Publicznego Potockich w Archiwum Głównym Akt Dawnych41. Polskie ar­chiwalia uzupełniają znajdujące się w Geheimes Staatsarchiv (do niedawna w Merseburgu, obecnie w Berlinie) szczegółowe raporty ministrów Ewalda Friedricha Hertzberga i Karla Wilhelma Finckensteina dla Fryderyka Wilhel­ma II, dokumentujące wszystkie oficjalne kontakty z polskimi dyplomatami42. Dokumentację rokowań władz pruskich z polskim poselstwem z lat 1789—i79o zawierają osobne fascykuły43. Odrębny zbiór stanowią również materiały dotyczące ofert antyrosyjskiego sojuszu składanych w Berlinie przez magnacką opozycję od września do grudnia 1788 r.44 Niedyskrecja Deputacji Interesów Zagranicznych sprawiła, że najważniejsze elementy instrukcji wysy­łanych przez nią do Berlina i otrzymywanych stamtąd raportów omawiali w swych raportach obcy dyplomaci akredytowani w Warszawie45. Dodat­kowych informacji o działaniach polskiego poselstwa, zwłaszcza w 1789 r., dostarczają raporty dyplomatów francuskich z Berlina4*'.

Trudno odnaleźć wyraźną cezurę oddzielającą w dziejach polskiej dy­plomacji w państwie pruskim epokę Sejmu Wielkiego od poprzedniej. Według czysto formalnych kryteriów datę graniczną stanowi 17 lutego 1789 r. — ob­jęcie legacji przez mianowanego przez Sejm posła, Józefa Czartoryskiego. Jednak faktycznie nowy okres w działalności polskiej służby zagranicznej w Prusach rozpoczął się znacznie wcześniej. Już od września w Berlinie toczyły się rokowania o sojusz między monarchią Hohenzollernów i polską opozycją. A równolegle polski rezydent Bernard Zabłocki w imieniu Stanisława Augusta Poniatowskiego zabiegał o utrzymanie poprawnych, pokojowych stosunków między królami Polski i Prus. Wspomniane negocjacje rozwijały się w Berlinie stopniowo. Odmieniona przez wojnę wschodnią sytuacja polityczna już od początku 1788 r. wymuszała bezprecedensowy od ratyfikacji traktatów roz-

biorowych wzrost aktywności polskiej placówki dyplomatycznej i wpływała na coraz częściej ponawiane próby zdobycia pruskiej protekcji przez magnacką opozycję. Z tego względu analiza działań polskiej dyplomacji w Berlinie w dobie Sejmu Czteroletniego wymaga rozpoczęcia ich rekonstrukcji od początku 1788 r.

W oczywisty sposób narzuca się postawienie cezury końcowej w lipcu 1792 r. Przystąpienie króla do konfederacji targowickiej, symbolizujące rezygnację przez władze Rzeczypospolitej z samodzielnej polityki zagranicz­nej, zaowocowało znamienną instrukcją dla polskiego poselstwa w Berlinie z 28 lipca 1792 r., nakazującą bezterminowe przerwanie wszelkiej działalności poza nadsyłaniem informacji o sytuacji politycznej47.

Zakres tematyczny pracy obejmuje działania polskiej placówki dyplomaty­cznej w Berlinie od początku 1788 do lipca 1792 r. Jednak w okresie przygotowań do zwołania Sejmu i pierwszych miesiącach jego trwania, aż do przejęcia kierownictwa polskiej polityki zagranicznej przez większość sejmową, postulaty różnych jej odłamów były prezentowane w Berlinie przez ich prywat­nych wysłanników, których władze pruskie uznawały za przedstawicieli narodu polskiego. Zważywszy na specyfikę ówczesnej sytuacji politycznej, prywatna dyplomacja magnacka tego okresu mieści się w pojęciu „dyplomacja polska". Natomiast nie wchodzą w zakres pracy zabiegi obywateli polskich o protekcję Fryderyka Wilhelma II po lutym 1789 r. ani rokowania prowadzone na dworze pruskim przez emisariuszy galicyjskich, gdyż nie można uznać tej grupy za reprezentantów państwa i społeczeństwa polskiego.

Celem pracy jest uzupełnienie i usystematyzowanie wiedzy o polskiej polityce zagranicznej oraz organizacji i metodach działania realizującej ją służby dy­plomatycznej w przełomowym w dziejach Rzeczypospolitej okresie Sejmu Wiel­kiego. Zważywszy, iż niemal w całości zewnętrzna i wewnętrzna polityka polska opierała się na fundamencie związku z Prusami i przez to placówka berlińska otrzymała najbardziej odpowiedzialne, a zarazem najtrudniejsze zadania ze wszystkich ogniw polskiej służby zagranicznej, dokładne jej poznanie stanowi jeden z warunków rozwiązania poetycznie sformułowanego przez Bronisława Dembińskiego problemu badawczego: „Gwałtowne rzucanie statkiem narodo­wym, zagrożonym i pochłoniętym przez wrogie żywioły, pobudza do pełnego wagi pytania, jakim był ten statek, gdy miał wypłynąć na szeroki ocean, i jaką była załoga, jaką posiadała siłę i jaką orientację na zwodniczych szlakach europejskiej polityki, jaki był stosunek zewnętrznych momentów do wewnętrz­nych, jakie były porywy, a jakie czyny, jakie nadzieje, a jakie istotne rękojmie, jakim był świat narodowych dążeń, a jaką rzeczywistość."

spis treści lub fragment

SPIS TREŚCI :

Wykaz skrótów

Wstęp

Rozdział I

Działalność polskiej dyplomacji w Berlinie u progu Sejmu Czteroletniego

( do lutego 1789 r.)

Rozdział II

Zabiegi poselstwa polskiego w Berlinie o przymierze z Prusami ( luty 1789 — marzec 1790)

Rozdział III

Rola legacji berlińskiej w kształtowaniu stosunków polsko-pruskich od traktatu 29 marca 1790 r.

do Konstytucji 3 maja 1791 r.

Rozdział IV

Poselstwo polskie w Berlinie w obronie Konstytucji 3 maja ( maj 1791 — lipiec 1792 )

Zakończenie

Bibliografia

Indeks nazwisk

Zusammenfassung

Resume